Μάθετε τα πάντα πρώτοι!

Γιώργος Νταλάρας - Αφιέρωμα

2010-02-08

Ο Γιώργος Νταλάρας (πραγματικό όνομα Γιώργος Νταράλας) είναι Έλληνας τραγουδιστής. Θεωρείται ένας από τους σημαντικότερους ερμηνευτές του σύγχρονου Ελληνικού τραγουδιού. Τον Οκτώβριο του 2006 ανακηρύχθηκε Πρεσβευτής Καλής Θέλησης για τους Πρόσφυγες της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ.

Γεννήθηκε στις 29 Σεπτεμβρίου 1949 στον Πειραιά. Κατάγεται από οικογένεια μουσικών. O πατέρας του, Λουκάς Νταράλας ήταν επίσης τραγουδιστής και συνθέτης στο χώρο της ρεμπέτικης μουσικής. Οι πρώτες του μνήμες είναι στενά δεμένες με τις βασικές μορφές της ελληνικής μουσικής, το δημοτικό, το σμυρνέικο, το ρεμπέτικο και το λαϊκό τραγούδι. Τα είδη αυτά τον επηρέασαν βαθιά ως καλλιτέχνη και τα τραγούδησε εκτενώς στις συναυλίες και στους δίσκους του. Στην 40ετή καριέρα του, έχει τραγουδήσει και άλλα πολλά είδη τραγουδιού όπως βυζαντινούς ύμνους, λυρικά, σύγχρονα έντεχνα, λάτιν, όπερα, συμφωνικά έργα, ροκ, ποπ κ.α. Έχει πραγματοποιήσει συνεργασίες με τους περισσότερους από τους σύγχρονους Έλληνες συνθέτες και τραγουδιστές.

Πρώτα βήματα

Ξεκίνησε το 1965 σε ηλικία 16 χρονών, παίζοντας κιθάρα και τραγουδώντας στο πάλκο "Στου Στελλάκη", με τον βετεράνο Στελιο Περπινιάδη και τον γιο του Βαγγέλη στο Χαϊδάρι.

Ο Βαγγέλης Περπινιάδης, φίλος του πατέρα του Γ. Νταλάρα, προσπάθησε να τον βοηθήσει να μπει στην δισκογραφία. Του έγραψε δύο τραγούδια και του πρότεινε να τα ηχογραφήσουν σ'ένα στούντιο στα Εξάρχεια. Ο 17χρονος Γ.Νταλάρας καθώς πηγαίνει στο στούντιο την ημέρα που θα ηχογραφούσαν τα τραγούδια, δύο άρματα μάχης είχαν σταθμεύσει προς το μέρος της Στουρνάρη. Προς την άλλη κατεύθυνση επικρατούσε η ίδια εικόνα. Ήταν Παρασκευή 21 Απριλίου 1967, η ημέρα που η στρατιωτική χούντα κατέλαβε την εξουσία, γεμίζοντας το κέντρο της Αθήνας με τανκς. Έτσι λοιπόν, δεν κατάφερε να πάει στο στούντιο. Η ηχογράφηση ματαιώθηκε και δεν γράφτηκαν ποτέ αυτά τα τραγούδια.^[1][2]Από την αυτοβιογραφία του Βαγγέλη Περπινιάδη ^[3] μαθαίνουμε οτι αυτά τα δύο τραγούδια ήταν το "Μπροστά στα σκαλοπάτια σου" ένα κανταδορίστικο χασάπικο και το "Πάντα σε φίλους πίστευα" ένα ζεϊμπέκικο.

Πέντε μήνες αργότερα, ηχογραφεί το πρώτο του τραγούδι από την εταιρία "Αυλός" του Γ. Περγαντή. Η "Προσμονή" σε μουσική του Βασίλη Αρχιτεκτονίδη και σε στίχους Παναγιώτη Καλαποθαράκου ηχογραφήθηκε το 1967 σε ένα μικρό στούντιο στην οδό Μασσαλίας που είναι πάροδος της Σόλωνος. Το τραγούδι αυτό κυκλοφόρησε σε δίσκο 45 στροφών αλλά κόπηκε αμέσως και όχι τυχαία, από την λογοκρισία των συνταγματαρχών^[4]. Οι στίχοι ήταν καθαρά πολιτικοί:
"Πότε η καμπάνα του λαού / του γερο Μακρυγιάννη / λεύτερο χώμα κι ουρανό / για όλους θα σημάνει"

Όπως έχει παραδεχτεί και ο ίδιος^[5], το όνομα του πατέρα του διευκόλυνε σημαντικά τα πρώτα του βήματα και του άνοιξε πόρτες. Άρχισε να εμφανίζεται σε διάφορα λαϊκά μαγαζιά παίζοντας κιθάρα και τραγουδώντας με ονόματα όπως με την Καίτη Γκρέυ, τον Νίκο Καλλέργη και άλλους. Λίγο αργότερα, ο Σπύρος Ζαγοραίος, αδελφικός φίλος του πατέρα του, καλεί το Μάκη Μάτσα στο μαγαζί του στην Πλάκα για να ακούσει τον Νταλάρα. Ο Μάτσας ενθουσιάζεται και ο Γιώργος υπογράφει, τη ίδια εβδομάδα, το πρώτο του συμβόλαιο συνεργασίας στην "ΜΙΝΟΣ".^[2] Ένα συμβόλαιο και μία συνεργασία που κράτησε από το 1968 έως το 2005.

Το 1969, μετά από κάποιες συμμετοχές σε δίσκους με τραγούδια των Λοΐζου, Μητσάκη κ.α. ηχογραφεί τον πρώτο προσωπικό του δίσκο με τραγούδια των Σταύρου Κουγιουμτζή, Λουκιανού Κηλαηδόνη, Γρηγόρη Φούντα, Γιώργου Μητσάκη σε στίχους Κουγιουμτζή, Άκου Δασκαλόπουλου, Δημήτρη Ιατρόπουλου και Κώστα Βίρβου.

Οι μεγαλύτερες επιτυχίες του πρώτου δίσκου, τον οποίο ηχογράφησε σε ηλικία 20 χρόνων, ήταν το "Που' ναι τα χρόνια" και το "Ο ουρανός φεύγει βαρύς" τα οποία ακούγονται μέχρι σήμερα. Αμέσως μετά την κυκλοφορία του πρώτου αυτού δίσκου συνεργάστηκε, με την ήδη καταξιωμένη τότε Μαρινέλλα, στο "Στορκ" για 3 χρόνια. Με αυτό τον τρόπο η Μαρινέλλα σύστησε στο κοινό τον Γ.Νταλάρα.^[6]

Το 1970 κυκλοφόρησε ο δίσκος "Να΄τανε το 21", εξολοκλήρου με τραγούδια του Σταύρου Κουγιουμτζή. Απο αυτόν τον δίσκο ξεχώρισαν κομμάτια όπως το "Νά΄τανε το 21", "Αν δεις στον ύπνο σου ερημιά", "Μ'εκοψαν, με χώρισαν στα δυό" και "Κάπου νυχτώνει".

Ακολούθησε η συνεργασία με τον Μάνο Λοΐζο, που μεταξύ άλλων απέδωσε τραγούδια όπως το "Αχ χελιδόνι μου", το "Έχω ένα καφενέ", το "Πάνε να πεις", το "Μάνα δεν φυτέψαμε", το "Δέκα παλικάρια", όλα σε στίχους του Λευτέρη Παπαδόπουλου.

Μακρά υπήρξε επίσης και η συνεργασία του με τον Απόστολο Καλδάρα. Χαρακτηριστικά δείγματα της δουλειάς τους είναι οι δίσκοι "Μικρά Ασία" που κυκλοφόρησε τον Αύγουστο του 1972 και ο "Βυζαντινός Εσπερινός" το 1973, στους οποίους συμμετείχε και η Χάρις Αλεξίου, αλλά και μερικά σκόρπια λαϊκά τραγούδια όπως η "Φαντασία" και το "Αχ ο μπαγλαμάς". Η κυκλοφορία του δίσκου "Μικρά Ασία" συνέπεσε με την επέτειο των 50 χρόνων από τη Μικρασιατική καταστροφή.

Η ηχογράφηση των "Λιανοτράγουδων της πικρής πατρίδας" του Μίκη Θεοδωράκη και του Γιάννη Ρίτσου, με λαϊκή ενορχήστρωση, σφραγίζουν την επιστροφή στη Δημοκρατία (1974). Τραγούδια σταθμοί όπως "Τη ρωμιοσύνη μην την κλαις", "Εδώ το φως", "Κουβέντα με ένα λουλούδι", "Το κυκλάμινο", "Καρτέρεμα" κ.α. Τα "Λιανοτράγουδα" ηχογραφήθηκαν στην Αθήνα κρυφά (λόγω της δικτατορίας) με τον Γιώργο Νταλάρα και την Άννα Βίσση, που τότε έκανε την πρώτη της εμφάνιση. Δύο χρόνια μετά, το 1976, ηχογραφούν δύο τραγούδια ("Κόκκινο τριαντάφυλλο" και "Εκείνος ήταν μόνος") στην μνήμη του Αλέκου Παναγούλη. Τα τραγούδια αυτά κυκλοφόρησαν σε δισκάκι 45 στροφών, αλλά αργότερα συμπεριληφθήκαν και σε μεγάλους δίσκους.

Δισκογραφία

Φωτογραφία: Θεόδωρος Χαϊκάλης

Δείτε αναλυτικά την δισκογραφία του Γιώργου Νταλάρα

Μέχρι σήμερα έχει ηχογραφήσει περισσότερους από 70 προσωπικούς δίσκους (που έχουν ξεπεράσει τα 12.000.000 αντίτυπα σε όλο τον κόσμο[1][2]), ενώ συμμετείχε στην ηχογράφηση περισσότερων από 60 ως ερμηνευτής, μουσικός και παραγωγός.

Μερικοί δίσκοι-σταθμοί στην πορεία του Νταλάρα είναι: "Μικρές πολιτείες", "Μικρά Ασία", "Οι Μάηδες οι ήλιοι μου", "Λάτιν", "50 Χρόνια Ρεμπέτικο", "Τα Τραγούδια μου", "Ζωντανή Ηχογράφηση στο Αττικόν", "Live recording at the Mann Auditorium", "Αφιέρωμα στο Βασίλη Τσιτσάνη".

Η κυκλοφορία του δίσκου "Μικρά Ασία" το 1972, αποτελεί σταθμό για την ελληνική δισκογραφία καθώς, καθώς με 50.000 πωλήσεις θεωρείται ως ο πρώτος χρυσός δίσκος στην Ελλάδα.[3]Το 1975 ο δίσκος "50 Χρόνια Ρεμπέτικο" μέσα σε λίγους μόνο μήνες από την κυκλοφορία του καθιέρωσε για πρώτη φορά στην Ελλάδα τον όρο "πλατινένιος δίσκος" με περισσότερες από 500.000 πωλήσεις. Δε σημαίνει βέβαια ότι πριν απ' αυτόν δεν πουλούσαν οι δίσκοι του Καζαντζίδη, του Μπιθικώτση και του Θεοδωράκη. Απλά τότε δεν είχαν καθιερωθεί οι απονομές των πλατινένιων δίσκων. Το ρεκόρ όμως των πωλήσεων έχει ο δίσκος "Τα Τραγούδια μου" (1983) με 700.000 πωλήσεις και εξακολουθεί και πουλάει ακόμα καθιστώντας τον δίσκο έναν από τους εμπορικά πιο επιτυχημένους όλων των εποχών.^[7]Το 1987 ακολούθησε ο δίσκος "Λάτιν (Latin)" με 600.000 πωλήσεις και το 1989 ο δίσκος "Μη μιλάς, κινδυνεύει η Ελλάς" με περισσότερες από 180.000 πωλήσεις.^[8].

[Επεξεργασία] Οι συνθέσεις του

Ο Γ.Νταλάρας έχει γράψει και μερικά δικά του τραγούδια κατά καιρούς. Πολλά από αυτά δεν έχουν δισκογραφηθεί ποτε. Τα χρησιμοποίησε μόνο για κάποιες εμφανίσεις που έκανε αλλά και για ραδιοφωνικές και τηλεοπτικές εκπομπές που είχε κάνει. Συνθέσεις του ίδιου στην δισκογραφία είναι τα τραγούδια:

• "Ορχηστρικό" από τον δίσκο "Ζωντανές ηχογραφήσεις" το 1987.
• "Στο ίδιο έργο θεατές" σε στίχους Αντώνη Ανδρικάκη και τραγουδούν ο Γ.Νταλάρας με τον Βασίλη Παπακωνσταντίνου, από τον δίσκο "Ζωντανή ηχογράφηση στο Αττικόν" το 1991.
• "Καλωσόρισμα" σε στίχους του Πάνου Κατσιμίχα, από τον δίσκο "Υπάρχει λόγος" το 1992. Στο τραγούδι τραγουδάει ο Γ.Νταλάρας με τον Χάρη και τον Πάνο Κατσιμίχα.
• "Για τα τραγούδια και εγώ φταίω" σε στίχους του Γιάννη -Μπαχ- Σπυρόπουλου από τον ομώνυμο δίσκο το 1993. Το τραγούδι το τραγουδάει μόνος του και κατά κάποιο τρόπο οι στίχοι του αναφέρονται στην καριέρα του ίδιου του Γ.Νταλάρα.
• "Μια βραδιά στο Λεβερκούζεν" σε μουσική του ίδιου και του Μάνου Ξυδούς και σε στίχους του Μάνου Ξυδούς, από τον δίσκο "Νυχτερινός περίπατος στην Ιερά Οδό" το 1996. Το τραγούδι το τραγουδάει ο ίδιος μαζί με τους Πυξ Λαξ και έχει μπει και σε άλλους δίσκους ηχογραφημένο ζωντανά.
• "Φτερωτό μου τραγουδάκι" σε στίχους του Κώστα Φασουλά. Το τραγουδάει μόνη της η Ελένη Τσαλιγοπούλου στον δίσκο "Στην εποχή του ονείρου" το 1998.
• "Όλα γραφτήκανε για σένα" σε στίχους του Λευτέρη Παπαδόπουλου από τον δίσκο-βιβλίο "Σπάει το ρόδι" το 2006. Το τραγούδι το λέει ο Γιώργος Νταλάρας μαζί με την Χαρούλα Αλεξίου.
• "Τα τραγούδια που 'χω γράψει" σε στίχους του Μάνου Ελευθερίου από τον δίσκο-βιβλίο "Πάντα κάτι μένει" το 2008. Το τραγούδι το τραγουδάει ο Χρήστος Θηβαίος.

Επίσης, έχει γράψει ένα μικρό στιχάκι μαζί με τον Πολύκαρπο Κυριακού στο τραγούδι "Cyprus", σε μουσική του Al Di Meola στον δίσκο "Orange and Blue" το 1994.

[Επεξεργασία] Οι παραγωγές του

Ο Γιώργος Νταλάρας έχει αναλάβει πολλές φορές την παραγωγή δίσκων σε αρκετούς καλλιτέχνες.
Το 2003, Ο Γ.Νταλάρας ίδρυσε στην MINOS-EMI την δική του δισκογραφική ετικέτα με το ιστορικό όνομα: "Odeon Parlophone". Η ετικέτα Parlophone ήταν η ετικέτα με την οποία έβγαιναν οι δίσκοι του Μάρκου Βαμβακάρη. Ο Γ.Νταλάρας ανέλαβε την ευθύνη να "αναστήσει" την ιστορική ετικέτα αυτή. Από το 2003 και έπειτα, όλοι οι προσωπικοί δίσκοι του Γ.Νταλάρα είναι παραγωγής της ετικέτας Parlophone της MINOS-EMI. Σπουδαιότερο όμως από την έκδοση των προσωπικών του δίσκων είναι ότι ο Γ.Νταλάρας μέσω της ετικέτας Parlophone ανέλαβε την παραγωγή δίσκων και άλλων νέων καλλιτεχνών.
Το 2006 ο Γ.Νταλάρας και ο Μιχάλης Κουμπιός ίδρυσαν μία κοινή δισκογραφική ετικέτα στην Universal με όνομα Καμπανάκι Η πρώτη δουλειά της ετικέτας αυτής είναι η έκδοση μιας σειράς δίσκων με όνομα "Άξιος λόγος". Κάθε δίσκος της σειράς αυτής, είναι αφιερωμένος σε κάποιον καταξιωμένο στιχουργό, ενώ οι μουσικές είναι γραμμένες κυρίως από νέους συνθέτες.

Οι παραγωγές του Γ.Νταλάρα σε δίσκους άλλων καλλιτεχνών είναι:

• "Κάθε βράδυ τραγουδάω". Ήταν ο πρώτος προσωπικός δίσκος της Γιούλης Τσίρου σε μουσική του Γιώργου Ζήκα και σε στίχους Βάσως Αλαγιάννη. Κυκλοφόρησε το 1988.
• "Τ' Αηδόνια Της Ανατολής". Προσωπικός δίσκος του Χρόνη Αηδονίδη που κυκλοφόρησε το Μάρτιο του 1990. Ήταν ο πρώτος σημαντικός δισκογραφικός σταθμός στην καριέρα του Χρόνη Αηδονίδη. Ο Νταλάρας ανέλαβε ο ίδιος την παραγωγή του δίσκου αυτού γιατί η εταιρεία ΜΙΝΟΣ τότε δεν έπαιρνε το ρίσκο για μια παραγωγή με δημοτικά τραγούδια.^[9]
• "Το τραγούδι της Αρετής". Το 2002 ανακαλύπτει την Αρετή Κετιμέ. Την επόμενη χρονιά (2003) ο Γ.Νταλάρας αναλαμβάνει την παραγωγή του πρώτου δίσκου της Αρετής. Ο δίσκος αυτός ήταν και ο πρώτος δίσκος παραγωγής της ετικέτας Odeon Parlophone που ίδρυσε.
• "Smyrne". Ήταν ο δίσκος σταθμός με τον οποίο η ορχήστρα Εστουδιαντίνα Νέας Ιωνίας έγινε γνωστή στον κόσμο. Κυκλοφόρησε το 2003 και ήταν ένα αφιέρωμα στην Σμύρνη. Είναι ο πρώτος studio δίσκος της Εστουδιαντίνας έπειτα από 5 χρόνια από την ίδρυση της. Στον δίσκο συμμετέχουν 14 Έλληνες τραγουδιστές.
• "Δάκρυ στο γυαλί". Είναι ο δεύτερος δίσκος της Εστουδιαντίνας. Κυκλοφόρησε το 2006 και στον δίσκο συμμετέχουν 9 Έλληνες τραγουδιστές κυρίως νέοι στον χώρο, όπως η Α.Κετιμέ, η Ε.Ζουγανέλη, ο Γ.Χαρούλης και η Α.Μπάμπαλη καθώς και παλαιότεροι τραγουδιστές όπως ο Π.Θαλασσινός, ο Δ.Μπάσης, η Γλυκερία και ο ίδιος ο Γ.Νταλάρας.
• "Σπάει Το Ρόδι". Στα μέσα Νοεμβρίου 2006 κυκλοφόρησε ο πρώτος μίας σειράς δίσκων με τίτλο "Άξιος Λόγος", στην οποία στο επίκεντρο βρίσκεται ο λόγος. Κεντρικός συντελεστής δηλαδή θα είναι κάθε φορά ένας καταξιωμένος στιχουργός. Η αρχή έγινε με τον δίσκο "Σπάει το ρόδι" ο οποίος περιέχει 13 καινούργια τραγούδια με ανέκδοτους -ως τότε- στίχους του Λευτέρη Παπαδόπουλου. Στον δίσκο συμμετέχουν αρκετοί τραγουδιστές όπως η Χάρις Αλεξίου, ο Γ.Νταλάρας, ο Β.Παπακωνσταντίνου, ο Δ.Μητροπάνος, ο Π.Τερζής, ο Μ.Τσέρτος, ο Δ.Μπάσης, ο Μ.Στόκας, η Αρετή Κετιμέ και άλλοι.
• "Οι Τροβαδούροι της Καρδιάς μου". Ο δεύτερος δίσκος της σειράς "Αξιος λόγος" ο οποίος κυκλοφόρησε το 2007 σε στίχους του Αλκη Αλκαίου. Στον δίσκο εκτός απο τον Γιώργο Νταλάρα, συμμετέχουν οι: Αρλέτα, Βαγγέλης Γερμανός, Δημήτρης Ζερβουδάκης, Χρήστος Θηβαίος, Αλκίνοος Ιωαννίδης, Βασίλης Καζούλης, Χάρης και Πάνος Κατσιμίχας, Σωκράτης Μάλαμας, Λαυρέντης Μαχαιρίτσας, Μιλτιάδης Πασχαλίδης, Φίλιππος Πλιάτσικας, Νίκος Πορτοκάλογλου, Μπάμπης Στόκας, Ασπασία Στρατηγού, Διονύσης Τσακνής.
• "Πάντα κάτι μένει". Ο τρίτος δίσκος της σειράς "Άξιος Λόγος" ο οποίος κυκλοφόρησε το 2008 σε στίχους του Μάνου Ελευθερίου

[Επεξεργασία] Ως μουσικός

Ο Γ.Νταλάρας από την αρχή της καριέρας του, στους δίσκους που τραγουδάει συμμετέχει πάντα και ως μουσικός. Δισκογραφικά έχει συμμετάσχει και σε δίσκους άλλων καλλιτεχνών μόνο ως μουσικός. Οι δίσκοι που συμμετέχει μόνο ως μουσικός είναι:

• Ο ορχηστρικός δίσκος "Περιοδεία πρώτη" το 1978 του Γιάννη Μαρκόπουλου στον οποίο παίζει δωδεκάχορδη κιθάρα και τζουρά.
• Ο δίσκος "Ανέκδοτες ηχογραφήσεις" της Ελένης Καραϊνδρου το 1991 στο οποίο παίζει μπουζούκι σε 4 τραγούδια.
• Ο ορχηστρικός δίσκος "Μακρινές αποστάσεις" το 1992 στον οποίο παίζει κιθάρες μαζί με τον παιδικό του φίλο Θανάση Μπίκο. Σε ένα τραγούδι κάνει κάποια φωνητικά.

[Επεξεργασία] Συνεργασίες

Πολλοί Ελληvες δημιoυργoί συvαvτήθηκαv μαζί τoυ κατά τη διάρκεια της μoυσικής τoυ διαδρoμής. Ο Σταύρος Κουγιουμτζής, o Μίκης Θεοδωράκης, o Μάνος Λοΐζος, ο Μάνος Χατζιδάκις, o Απόστολος Καλδάρας, ο Άκος Δασκαλόπουλος, o Πυθαγόρας, o Λευτέρης Παπαδόπουλος, o Μάvoς Ελευθερίoυ, o Νίκος Γκάτσος, ο Μιχάλης Γκανάς, η Λίνα Νικολακοπούλου, o Γιάvvης Μαρκόπoυλoς, o Γιάvvης Σπαvός, Xρήστoς Νικoλόπoυλoς, o Ακης Πάvoυ, o Μιχάλης Γενίτσαρης, o Σταύρoς Ξαρχάκoς, o Θάvoς Μικρoύτσικoς, o Κώστας Τριπoλίτης, o Αντώνης Βαρδής, η Ελέvη Καραΐvδρoυ, o Νότης Μαυρουδής, ο Μάριος Τόκας, o Γιώργος Ζήκας, o Βασίλης Δημητρίου, o Ηλίας Κατσούλης είναι μερικοί μόνο από τους δημιουργούς που τoυ εμπιστεύτηκαv τα τραγoύδια τoυς. Ο Γιώργος Νταλάρας έχει συνεργαστεί και με καλλιτέχνες από το διεθνή χώρο όπως τον Goran Bregovic, Στινγκ, Jethro Tull, Paco de Lucia, Al di Meola, Bruce Springsteen, Peter, Paul and Mary, Dulce Pontes, Εmma Shapplin, Joan Faulkner, Jocelyn B. Smith, Eddy Napoli κ.α.

Στηv πoρεία τoυ, πρωτoπαρoυσίασε και στήριξε τη δoυλειά πoλλώv vέωv συvθετώv, τραγoυδoπoιώv και τραγουδιστών, όπως την Χαρούλα Αλεξίου, τον Χάρη και Πάvo Κατσιμίχα, την Ελένη Τσαλιγοπούλου, τον Μιχάλη Τερζή, τον Αvτώvη Βαρδή, τον Δημήτρη Λάγιo, τον Λαυρέvτη Μαχαιρίτσα, τους Άγαμους Θύτες, τον Τάκη Μπoυρμά, την Μελίνα Ασλανίδου, την Αρετή Κετιμέ, τον Ανδρέα Κατσιγιάννη αλλά και την ορχήστρα της Εστουδιαντίνας της Ν.Ιωνίας του Βόλου.

Labels: Αφιερώματα